Στις 22 Ιανουαρίου 2016 ο Επίτροπος Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης κ. Φιλ Χόγκαν ανακοίνωσε Μέτρα απλοποίησης των ποινών για τις αγροτικές ενισχύσεις. Οι αλλαγές που ανακοινώθηκαν εστιάζονται σε τρεις κύριους άξονες ως εξής:
1. Προκαταρκτικοί έλεγχοι στις αιτήσεις
2. Απλοποιημένο σύστημα ποινών
3. Κίτρινη κάρτα για όσους έχουν παρατυπίες για πρώτη φορά στην αίτησή τους
Για τους προκαταρτικούς ελέγχους έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή η σχετική νομοθεσία. Για το απλοποιημένο σύστημα ποινών και την κίτρινη κάρτα ακόμη δεν έχει ψηφιστεί η σχετική τροποποίηση της νομοθεσίας αλλά αυτό αναμένεται να γίνει σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις πριν την έναρξη των πληρωμών του 2016.
Προκαταρκτικοί έλεγχοι στις αιτήσεις
Με την τροποποίηση του Εκτελεστικού Κανονισμού αριθ. 809/2014 «για τη θέσπιση κανόνων εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά το ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου, τα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης και την πολλαπλή συμμόρφωση» θεσμοθετήθηκαν οι προκαταρτικοί έλεγχοι στις αιτήσεις. Στην ουσία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε το δικαίωμα στα Κράτη Μέλη να προχωρούν σε ελέγχους αιτήσεων μόλις υποβληθούν και να ενημερώνουν παράλληλα τους αιτητές για τα πιθανά προβλήματα των αιτήσεων τους ώστε να προβούν σε διόρθωση τους. Συγκεκριμένα επιτρέπεται πλέον στους αιτητές μέσα σε μια προκαθορισμένη περίοδο μετά από την τελική ημερομηνία υποβολής αίτησης να πραγματοποιούν διορθώσεις στις αιτήσεις τους χωρίς την επιβολή ποινών.
Παρόλο που η τροποποίηση του εν λόγω Κανονισμού ήταν μόλις πρόσφατη, εντούτοις ο Κυπριακός Οργανισμός Αγροτικών Πληρωμών (ΚΟΑΠ), αντιλαμβανόμενος τα σημαντικά πλεονεκτήματα της εν λόγω τροποποίησης, μερίμνησε να την αξιοποιήσει άμεσα. Εφάρμοσε με επιτυχία τους προκαταρτικούς ελέγχους στα πλαίσια της υποβολής της Ενιαίας Εκταρικής Αίτησης του 2016. Με το πέρας της παραλαβής των περίπου 33.000 αιτήσεων προχώρησε σε ελέγχους και εντόπισε τις αιτήσεις με πιθανά προβλήματα όπως, μεταξύ άλλων, μειώσεις εκτάσεων ή διπλοαιτούμενα τεμάχια. Στη συνέχεια προχώρησε σε ενημέρωση των επηρεαζόμενων 7.374 αιτητών και πέραν των 5.000 από αυτούς προχώρησαν στις απαιτούμενες διορθώσεις στις αιτήσεις τους. Με τον τρόπο αυτό μειώνονται δραστικά οι αποκλίσεις στις αιτήσεις κάτι που έχει σαν συνέπεια τη μείωση και των ποινών καθώς και τη μεγιστοποίηση της απορρόφησης Ευρωπαϊκών Κονδυλίων για την Κυπριακή Γεωργία. Να τονισθεί ότι για τους περίπου 2.500 αιτητές που ενδεχομένως δεν ανταποκρίθηκαν στην προειδοποίηση του ΚΟΑΠ για διόρθωση του περιεχομένου της αίτησης τους, αν εν τέλει επιβεβαιωθεί η όποια ενδεχόμενη παρατυπία, τότε ο ΚΟΑΠ δεν θα έχει άλλη επιλογή παρά την εφαρμογή της κείμενης Νομοθεσία προς επιβολή των προβλεπόμενων μειώσεων και κυρώσεων.
Απλοποιημένο σύστημα ποινών και «κίτρινη κάρτα»
Σύμφωνα με τον προτεινόμενο τροποποιητικό κανονισμό, το σύστημα ποινών διαφοροποιείται. Το νέο σύστημα ποινών αναμένεται να εφαρμοστεί με τις πληρωμές της ενιαίας αίτησης του 2016. Επηρεάζει μεταξύ άλλων το Καθεστώς Ενιαίας Στρεμματικής Ενίσχυσης, την Ενίσχυση για Γεωργούς Νεαρής Ηλικίας, το Μέτρο 13 (Περιοχές με φυσικά ή άλλα ειδικά μειονεκτήματα) και το Μέτρο 12 (Natura). Η Συνδεδεμένη Στήριξη για τα Εσπεριδοειδή σε Κοινότητες που επηρεάζονται από τη νεκρή ζώνη, καθώς και τα Μέτρα 10 (Αγροπεριβαλλοντικά) και 11 (Βιολογική Γεωργία) εξαιρούνται από το νέο σύστημα.
Σήμερα, εάν η έκταση που δηλώνεται υπερβαίνει την έκταση που προσδιορίζεται, η ενίσχυση υπολογίζεται με βάση την προσδιορισθείσα έκταση μειωμένη κατά το διπλάσιο της διαπιστωθείσας διαφοράς, εάν η εν λόγω διαφορά υπερβαίνει τα δύο εκτάρια ή κυμαίνεται μεταξύ του 3 % και του 20 % της προσδιορισθείσας έκτασης.
Με το τροποποιημένο σύστημα, η ενίσχυση υπολογίζεται βάσει της προσδιορισθείσας έκτασης με μείωση κατά 1,5 φορά μεγαλύτερη από τη διαφορά που διαπιστώθηκε, εάν η διαφορά υπερβαίνει είτε το 3 % της προσδιορισθείσας έκτασης είτε τα 2 εκτάρια.
Επιπλέον, εισάγεται ο θεσμός της κίτρινης κάρτας που θα εφαρμόζεται σε «first offenders» δηλαδή σε αιτητές που έχουν αποκλίσεις για πρώτη φορά. Η λογική της ποινής αυτής είναι να μην τιμωρείται κάποιος αυστηρά σε περίπτωση που είναι η πρώτη του παρατυπία σε κάποιο μέτρο και πιθανόν να οφείλεται σε δικό του λάθος. Έτσι, σε περίπτωση που αιτητής με αίτηση στα μέτρα που αφορά η τροποποίηση, παρουσιάσει απόκλιση για 1η φορά στο συγκεκριμένο μέτρο και αυτή δεν υπερβαίνει το 10% τότε γίνεται 50% μείωση της ποινής που υπολογίζεται με βάση την προηγούμενη παράγραφο.
Εάν όμως τον επόμενο χρόνο ο ίδιος αιτητής παρουσιάσει πάλι απόκλιση στην αίτηση του, τότε η ποινή επιβάλλεται χωρίς τυχόν μειώσεις και επιπρόσθετα επιβάλλεται ποινή ίση με αυτήν που του αποκόπηκε κατά το έτος κατά το οποίο επωφελήθηκε από την κίτρινη κάρτα.
Ακολουθούν παραδείγματα για τις 4 πιο πάνω περιπτώσεις με θεωρητικό ποσό επιδότησης τα €50 ανά δεκάριο και αιτούμενη έκταση τα 100 δεκάρια.
 | Υφιστάμενο Σύστημα | Νέο σύστημα
1.5 | Απόκλιση πρώτη φορά και μέχρι 10%
τότε Κίτρινη Κάρτα | Επανάληψη Απόκλισης
(επόμενο έτος) |
| Αιτούμενη Έκταση | 100 | 100 | 100 | 100 |
| Ευρεθείσα | 95 | 95 | 95 | 95 |
| Υπερδήλωση | 5 | 5 | 5 | 5 |
| Απόκλιση | 5,26% | 5,26% | 5,26% | 5,26% |
| Ποινή | 10 | 7,5 | 3,75* | 7,5 |
| Πληρωθείσα | 85 | 87,5 | 91,25 | 87,5 |
| Ποσό (€50 /δεκ) | €4.250,00 | €4.375,00 | €4.562,50 | €4.375,00 |
| | | | -€187,50 |
| | | | €4.187,50 |
*Με την κίτρινη κάρτα υπάρχει €187,50 όφελος, κάτι που ο αιτητής χάνει εφόσον υπάρχει επανάληψη απόκλισης σε επόμενο έτος.
Είναι φανερό ότι με το νέο σύστημα ποινών ο αιτητής θα λάβει περισσότερα χρήματα το 2016 σε σχέση με το υφιστάμενο σύστημα ενώ αυτό γίνεται πιο αυστηρό σε περιπτώσεις αιτητών που παρανομούν συστηματικά.